Travelling North Wales Only by Trains, Bikes and Buses

Ambition North Wales , 15th November 2022

By Robyn Lovelock,

Growth Deal Programme Manager,

______________________________________________________________________________________________________________________________

When the electrics on our nearly-new car recently failed without warning, I took the opportunity to test life without a car for the first time in my adult life. I’m committed to active travel even when we do have a car – we cycle or walk the school run most days, I use my bike for short journeys around town and commute to work once a week by bike and train.

However, my work with Ambition North Wales regularly takes me across the whole region – an area rightly better known for its scenic beauty and mountainous roads rather than for its public transport connectivity.

For those in a hurry:

The highlights were: relaxed travel on public transport with time for online working and offline reflection; a health boost from walking and cycling more; and lovely connections made with people I encountered on my travels that I’d have missed in my car.
The downsides? Some relatively short routes made impossible by multiple bus changes; changes to bus timetables and substantial additional expense.
In summary: public transport needs to be made affordable while people build new habits; we need to make sure buses and trains can easily carry bikes so journeys link better; and we need better routes that work for residents and visitors to our beautiful region.

For those happy to take the scenic route:

Week 1

Thankfully the first week of the breakdown, I only needed to get to the office on Monday – a journey I’m familiar with: a 7 mile route, mostly along the beautiful Llangollen Canal to get to Ruabon station. It takes about 35 minutes at a steady pace, but I give myself 50 minutes so I don’t get stressed worrying about being late for the train. Trains in Wales have 2 spaces available for bikes, but invariably there are between 3 and 6 of us on sections of the commute to Llandudno Junction. We all happily juggle the bike stack so fellow cyclists can get their bikes off at the right station. If train-supported cycle travel is going to expand, Transport for Wales needs to reconsider how best to carry bikes on trains. After an hour working on the train, I got my bike off the train at my station, cycle 5 minutes to the office, and grab a quick sink wash as I change into my office clothes, carefully rolled into my backpack. A lick of my Welsh-made deodorant and a re-twist of my hair into a tidier bun and I’m at my desk for a 9:30am meeting. Just over 2 hours door to door versus 1 hour 20 driving in the car… not bad with exercise and an hour of emails already ticked off my to-do list.

Week 2

No news from the dealership garage feels ominous. I had two days this week traveling out and about. Tuesday back into Llandudno, a repeat of the week 1 journey but with a stunning sunrise and sunset to start and end the day brilliantly. Then, on the Thursday I had a meeting with the regional Farming Connect team in Bala. No problem at all, thanks to the brilliant TrawsCambria bus service. I did the school run with the kids by bike, locked up in Llangollen town centre, grabbed a delicious coffee (in my re-usable glass coffee cup – UK Environment Minister Therese Coffey would have been proud) and jumped on the bus. It’s a winding route along the Dee Valley, through several villages, but only takes 20 minutes longer on the bus than driving – and I whiled away the time watching the scenery and thinking through some challenging aspects of my Growth Deal projects. After a successful meeting, I checked my work emails via my phone at the bus stop and headed home without a hiccup, back at my desk shortly after lunch. This having a car thing isn’t so hard after all.

Week 3

The dealership garage seems to be experimenting on how to fix the car, having changed the alternator and the CEM without luck, now trying the DEM module. Fingers crossed they fix it soon. I had to face my biggest challenge yet – getting to Glynllifon Agricultural College on the west coast of Gwynedd, south of Caernarfon. And for a meeting I wanted to look particularly tidy for. Rather than cycling to the train, I decided to catch the bus to the station. This left from Llangollen town centre so I headed off from home by foot for the 15- minute walk to the bus stop. Unfortunately, I realised as I got there that the bus timetable had changed since I last took the 7:30 bus – argh! I’ve travelled enough by bus to know I should always double check! Checking the bus timetable on the various company websites, it seemed the only bus that could get me to the station had left 35 minutes earlier. The digital board letting me know bus times was installed, but not yet operational. This left me with two options – wait in a nearby café until the next bus linking to a train or hitch a lift with a passing driver. Ambition North Wales doesn’t promote hitch-hiking for employees so whichever of those options I took was entirely at my own risk, and I got to the office on time, ready to link with a colleague driving the rest of the way to Glynllifon. A successful if challenging week without a car.

Week 4

As the garage started making more positive noises about the state of our car, I finally faced an insurmountable public transport challenge: how to get from Llangollen to the Optic Centre near St Asaph. Despite the Centre being in the same county as where I live, there was no viable route – especially not to arrive in time for an early meeting. All options took over 2.5 hours and required 3+ changes in buses, always a risk, and none arrived on time. Resigned to failure in my challenge, I borrowed a car from a family member and drove to St Asaph.

Overall

Looking back on my month, I really do feel that making public transport accessible is within our grasp!

Although I live in quite a rural town, buses run to the neighbouring town every 30 minutes, passing our nearest train station each time, Bus shelters have been upgraded to include digital timetables. Cycle options are OK and getting better all the time. It’s a great start.

However, we need to see some important and urgent changes if active travel and public transport options are to become the norm. My top three asks are:

The ability to carry bikes on buses is essential, extending the radius that people use the bus from 1 mile to 3 miles. I’ve written a separate discussion paper on the potential for installing bike carriers on the front of buses – an approach used widely and very successfully across the USA. Space for bikes inside buses is also becoming popular elsewhere – as we were excited to find in York recently! Both buses and trains will need to accommodate more bikes than they do currently.
A bigger ask is a launch of new routes to make sure key hubs are accessible. People from Llangollen should be able to reach the county town of Ruthin without changing buses, and a mooted route Welshpool > Oswestry > Llangollen > Ruthin > Denbigh > St Asaph> Rhyl would open up beautiful areas of North East Wales for local people and visitors.
And finally, but most importantly: public transport needs to be affordable. The round trip by car Llangollen to Llandudno Junction costs about £6 in fuel; taking the train costs about £20, plus £2.80 if I take the bus to the station. While this ignores the other costs of owning a car, it’s the calculation that car owners make so the public transport option has to win on costs – at least to help people build new habits. Germany has just announced unlimited public transport for £1.40 per day and Spain has made public transport free until the end of 2023. I’d love to see Wales lead the UK in offering the same. Especially as I’ve just got a bill for over £4,000 for the work on my car.

By Robyn Lovelock,

Growth Deal Programme Manager,

Ambition North Wales

___________________________________________________________________________________________________________

Pan fethodd y trydan ar ein car oedd bron yn newydd yn ddiweddar heb unrhyw rybudd, manteisiais ar y cyfle i brofi bywyd heb gar am y tro cyntaf yn fy mywyd fel oedolyn. Rwy'n ymroddedig i deithio llesol hyd yn oed pan fydd gennym gar – rydym yn beicio neu'n cerdded y 2.5 milltir i/o'r ysgol y rhan fwyaf o ddiwrnodau, yn defnyddio'r beic ar gyfer teithiau byr o amgylch y dref ac yn cymudo i'r gwaith yng Nghyffordd Llandudno unwaith yr wythnos ar feic a thrên.

Fodd bynnag, wrth weithio gydag Uchelgais Gogledd Cymru, mae fy swydd yn mynd â mi ar draws y rhanbarth cyfan yn rheolaidd – rhanbarth sy'n fwy adnabyddus am harddwch golygfaol ei ffyrdd mynyddig nag am ei gysylltedd gyda thrafnidiaeth gyhoeddus.

I'r rhai ar frys:

Yr uchafbwyntiau oedd: teithio hamddenol ar drafnidiaeth gyhoeddus gydag amser i weithio ar-lein a myfyrio all-lein; hwb iechyd o gerdded a beicio mwy; a chysylltiadau hyfryd a wnaed gyda phobl y des ar eu traws ar fy nhaith y byddwn i wedi'u colli yn fy nghar.
Yr anfanteision? Rhai llwybrau cymharol fyr yn amhosibl eu gwneud oherwydd yr angen i newid bysiau mor aml; newidiadau i amserlenni bysiau a chost ychwanegol sylweddol.
I grynhoi: mae angen gwneud trafnidiaeth gyhoeddus yn fforddiadwy tra bod pobl yn adeiladu arferion newydd; mae angen i ni sicrhau bod bysiau a threnau'n gallu cario beiciau'n hawdd fel bod teithiau'n cysylltu'n well; ac mae angen llwybrau gwell sy'n gweithio i drigolion ac ymwelwyr i'n rhanbarth hardd.

I'r rhai sy'n hapus i ddilyn y llwybr golygfaol:

Wythnos 1

Diolch byth, yn ystod yr wythnos gyntaf pan oedd y car wedi torri lawr, doedd ond angen i mi fynd i’r swyddfa ddydd Llun - taith rydw i wedi dod yn gyfarwydd â hi: llwybr 7 milltir, ar hyd Camlas hardd Llangollen yn bennaf i gyrraedd gorsaf Rhiwabon. Mae'n cymryd tua 35 munud ar gyflymder cyson, ond dwi'n rhoi 50 munud i fy hun fel nad ydw i’n poeni am fod yn hwyr ar gyfer trên 08:56. Mae gan drenau yng Nghymru 2 le ar gael ar gyfer beiciau, ond yn ddieithriad mae rhwng 3 a 6 ohonom ar rannau o'r daith i Gyffordd Llandudno - rydyn ni i gyd yn hapus i jyglo'r pentwr beiciau fel bod cyd-feicwyr yn gallu cael eu beiciau i ffwrdd yn yr orsaf gywir. Os ydy teithio ar feic gyda chymorth trenau yn mynd i ehangu, cyn hir mae Trafnidiaeth Cymru yn mynd i orfod ailystyried y ffordd orau i gario beiciau ar eu trenau. Ar ôl awr yn gweithio ar y trên, mae hi’n eithaf hawdd i mi gael fy meic oddi ar y trên yn fy ngorsaf, seiclo 5 munud i'r swyddfa, ac ymolchi’n sydyn wrth y sinc wrth i mi newid i mewn i’r dillad swyddfa dwi wedi eu rholio'n ofalus i mewn i fy mag. Yna wedi llyfiad o fy niaroglydd Cymreig ac ail-wneud fy ngwallt yn byn llac, dyna fi wrth fy nesg yn barod ar gyfer cyfarfod am 9:30am.

Wythnos 2

Does dim newyddion o'r garej, sy’n gwneud i mi boeni ryw ychydig. Cefais ddeuddydd yr wythnos hon yn teithio o gwmpas. Dydd Mawrth yn ôl i Landudno, ail-wneud taith wythnos 1 ond gyda golygfeydd syfrdanol o’r haul yn gwawrio ac yn machlud i ddechrau a diweddu'r diwrnod yn wych. Yna, ar y dydd Iau roedd gen i gyfarfod gyda thîm rhanbarthol Cyswllt Ffermio yn y Bala. Dim problem o gwbl, diolch i'r gwasanaeth bws gwych TrawsCambria. Mi wnes i fynd â’r plant i'r ysgol ar y beic, cloi fy meic yng nghanol tref Llangollen, cael coffi blasus (yn fy nghwpan coffi gwydr ailddefnyddiadwy – byddai Gweinidog yr Amgylchedd y DU, Therese Coffey wedi bod yn falch) a neidio ar y bws. Mae'n llwybr troellog ar hyd Dyffryn Dyfrdwy, drwy lawer o bentrefi, ond dim ond 20 munud yn hirach mae’n ei gymryd ar y bws o gymharu â gyrru – fe wnes i dreulio’r amser yn gwylio'r golygfeydd ac yn meddwl drwy rai agweddau heriol ar fy mhrosiectau Cynllun Twf, gan wneud rhai nodiadau yn fy llyfr wrth fynd. Ar ôl cyfarfod llwyddiannus, fe wnes i ddarllen fy e-bost gwaith ar fy ffôn yn y safle bws ac yna anelu tuag adref heb unrhyw drafferth, yn ôl wrth fy nesg yn fuan ar ôl cinio. Dydi peidio â chael car ddim mor anodd â hynny wedi'r cyfan.

Wythnos 3

Mae'n ymddangos bod y garej yn arbrofi ar sut i drwsio'r car, wedi newid yr alternator a'r CEM heb lwc, bellach yn rhoi cynnig ar fodiwl DEM. Croesi bysedd. Bu'n rhaid i mi wynebu fy her fwyaf eto - cyrraedd Coleg Amaethyddol Glynllifon ar arfordir gorllewin Gwynedd, i'r de o Gaernarfon. Ac am gyfarfod roeddwn i eisiau edrych yn arbennig o daclus ar ei gyfer. Yn hytrach na seiclo i'r trên, penderfynais ddal y bws i'r orsaf. Roedd hwn yn gadael canol tref Llangollen felly fe gychwynnais o’r tŷ ar droed am y daith gerdded 15 munud i'r safle bws. Yn anffodus, sylweddolais wrth i mi gyrraedd yno fod amserlen y bws wedi newid ers i mi gymryd y bws 7:30 yma ddiwethaf – argh! Dwi wedi teithio ddigon ar fws i wybod y dylwn i bob amser edrych eto ar yr amserlen! Wrth wirio amserlen y bws ar wefannau’r amrywiol gwmnïau, roedd hi'n ymddangos bod yr unig fws allai fy nghael i i'r orsaf wedi gadael 35 munud ynghynt. Roedd y bwrdd digidol gydag amseroedd y bysiau wedi'i osod, ond nid oedd yn weithredol eto. Roedd hyn yn fy ngadael gyda dau opsiwn - aros mewn caffi cyfagos tan y bws nesaf oedd yn cysylltu â’r trên neu drio cael lifft gyda rhywun oedd yn pasio. Dydi Uchelgais Gogledd Cymru ddim yn hyrwyddo ‘hitch-heicio’ i’w staff felly roedd pa un bynnag o'r opsiynau hynny wnes i ei gymryd yn gyfan gwbl ar fy risg fy hun, ac fe gyrhaeddais i'r swyddfa ar amser, yn barod i gysylltu â chydweithiwr oedd yn gyrru gweddill y ffordd i Glynllifon. Wythnos lwyddiannus, os heriol, heb gar.

Wythnos 4

Wrth i'r garej ddechrau gwneud synau mwy positif am gyflwr ein car, rwyf o'r diwedd yn wynebu her trafnidiaeth gyhoeddus nad oes modd dod drosti: sut i fynd o Langollen i Ganolfan Optic ger Llanelwy. Er bod y Ganolfan yn yr un sir â lle dwi’n byw, doedd dim llwybr ymarferol - yn enwedig i gyrraedd mewn pryd ar gyfer cyfarfod cynnar. Roedd pob opsiwn yn cymryd dros 2.5 awr ac roedd angen newid bws 3+ o weithiau, sydd bob amser yn risg, a fyddai’r un ohonynt yn cyrraedd ar amser. Wedi derbyn y byddwn yn methu gyda’r her hon, cefais fenthyg car gan aelod o'r teulu a gyrru i Lanelwy.

Yn gyffredinol

Wrth edrych yn ôl ar fy mis, dwi wir yn teimlo bod gwneud trafnidiaeth gyhoeddus yn hygyrch o fewn ein gafael!

Er fy mod yn byw mewn tref eithaf gwledig, mae bysiau'n rhedeg i'n tref agosaf bob 30 munud, gan basio ein gorsaf drenau agosaf bob tro; mae llochesau bysiau wedi cael eu huwchraddio i gynnwys amserlenni digidol; mae opsiynau beicio yn iawn ac yn gwella drwy'r amser. Mae'n ddechrau gwych.

Fodd bynnag, mae angen i ni weld rhai newidiadau pwysig a brys er mwyn i opsiynau teithio llesol a thrafnidiaeth gyhoeddus ddod yn norm. Fy nhri cais uchaf yw:

Mae'r gallu i gario beiciau ar fysiau yn hanfodol, gan ymestyn y radiws mae pobl yn defnyddio'r bws o 1 milltir i 3 milltir. Rwyf wedi ysgrifennu papur trafod ar wahân ar y potensial ar gyfer gosod cludwyr beiciau ar flaen bysiau - dull a ddefnyddir yn eang ac yn llwyddiannus iawn ar draws UDA. Mae lle ar gyfer beiciau y tu mewn i fysiau hefyd yn dod yn boblogaidd mewn mannau eraill – fel y gwelsom yn Efrog yn ddiweddar! Bydd angen i fysiau a threnau ddarparu ar gyfer mwy o feiciau nag y maen nhw'n ei wneud ar hyn o bryd.
Cais mwy yw lansio llwybrau newydd i wneud yn siŵr bod hybiau allweddol yn hygyrch. Dylai pobl o Langollen allu cyrraedd tref sirol Rhuthun heb newid bysiau, a byddai llwybr y Trallwng > Croesoswallt > Llangollen > Rhuthun > Dinbych > Llanelwy>y Rhyl yn agor ardaloedd hardd o Ogledd Ddwyrain Cymru i bobl leol ac ymwelwyr fel ei gilydd.
Ac yn olaf, ond yn bwysicaf oll: mae angen i drafnidiaeth gyhoeddus fod yn fforddiadwy. Mae'r daith car o Langollen i Gyffordd Llandudno ac yn ôl yn costio tua £6 mewn tanwydd; mae’r trên yn costio tua £20, a £2.80 os ydw i’n mynd ar y bws i'r orsaf. Er bod hyn yn anwybyddu'r costau eraill o fod yn berchen ar gar, dyma’r gymhariaeth mae perchnogion ceir yn ei gwneud felly mae'n rhaid i'r opsiwn trafnidiaeth gyhoeddus ennill ar gostau - o leiaf i helpu pobl i adeiladu arferion newydd. Mae'r Almaen newydd gyhoeddi trafnidiaeth gyhoeddus diderfyn am £1.40 y dydd ac mae Sbaen wedi gwneud trafnidiaeth gyhoeddus am ddim tan ddiwedd 2023. Byddwn i wrth fy modd yn gweld Cymru'n arwain y DU wrth gynnig yr un peth.

Yn enwedig gan mod i newydd gael bil am dros £4,000 ar gyfer y gwaith ar fy nghar.